فرهنگی

ژاله ظفری؛ شاعر، نویسنده، فعال مدنی و مدافع عدالت اجتماعی

نوشته شده توسط admin در تاریخ 13 قوس 1404
آخرین بروزرسانی توسط admin در تاریخ 30 قوس 1404

اشتراک گذاری: فیسبوک | توییتر | واتس‌اپ | لینکدین
بازدیدها: 154

---

بانو ژاله ظفری متولد شهر کابل است. وی در شش سالگی وارد دوره ابتدایی مکتب شد. او مراحل ابتدایی و متوسطه و عالی را در مکتب شاه دو شمشیره، لیسه درخانی، لیسه زلیخا و لیسه عالی آریانا به اتمام رساند و از لیسه درخانی از کلاس دوازدهم فارغ شد. اما وی در حصار دیپلوم متوقف و محدود نماند، بلکه مشتاقانه به سوی تحصیلات عالی شتافت و پا به ساحت دانشگاه گذاشت و وارد دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل گردید. سپس پله های نردبان دانشگاه را یکی یکی بالا رفت و با دریافت مدرک کارشناسی گام بلندی به بام موفقیت نهاد. 

در دوره کودکی ذکاوت و تیزهوشی او در حدی بود که پای وی را به وادی خوانش و دکلمه اشعار کشاند و قریحه شعری اورا به حرکت درآورد. وی که از خوردسالی به نطاقی و سخنرانی علاقه داشت، می کوشید تا توانایی های خودرا در این زمینه به فعلیت درآورد و ظرفیت های خویش را رشد دهد. در همان دوران کودکی، برای انجام این کار، از آیینه به عنوان مخاطب استفاده می کرد و مقابل آن می ایستاد و تمرین فن بیان می نمود. علاوه بر آن، خبر می نوشت و می خواند و از هیچ فرصتی برای ممارست و تقویت این وجه از شخصیت خویش فروگذاشت نمی کرد. در این مسیر وی حمایت های بی دریغ و مستمر پدر را با خود داشت و از اتوریته فکری و علمی و فضایل روحی و معنوی او بهره می برد. یکی از نتایج و ثمرات نیکوی کمک های پدر این بود که به وی دکلمه و قواعد خوانش ابیات را آموخت. البته همین آموزش های ابتدایی و پایه ای رفته رفته اورا به یکی از شاخص ترین دکلماتوران کشور مبدل نمود.

شور و شوق فزاینده در وی چنان وی را بیتاب کرده بود که در هر جمعی دنبال تمرین گویندگی و دکلمه اشعار می گشت. دورهمی های خانوادگی را به محفل ادبی مبدل می نمود و در آن به خوانش اشعار می پرداخت. همین سنت نیکو را در مکتب و دانشگاه هم پی می گرفت و در محافل مشاعره و مراسم فرهنگی که در مکتب و دانشگاه برگزار می شد، نقش آفرینی می کرد. مضاف بر آن، در فرآیند تهیه و تدویر برنامه های فرهنگی دانشگاه مشارکت فعال و خلاقانه داشت. 

مایل بود که با تهیه شروط و پیش زمینه های اینچنینی مسیر خویش را بسوی تلویزیون و گویندگی در آن بگشاید. اما به علت تداوم بحران و جنگ در کشور این آرزو محقق نشد و پای او به دیار هجرت کشیده شد. او در سال ۲۰۰۷ میلادی ساکن انگلستان شد. در آنجا هم بیکار ننشست و بعد از مدتی به عرصه فعالیت فرهنگی و سیاسی ورود کرد و در برگزاری اجتماعات مدنی، تدویر محافل فرهنگی و ادبی و به راه انداختن راهپیمایی های اعتراضی و … نقش مسئولانه خویش را ایفا نمود. با جمعی از فرهنگیان و فعالان مدنی کانون فرامرزی تاجیکان- فارسی زبانان را در انگلستان بنیان نهاد و در تاسیس بخش فرهنگی- ادبی آن- یعنی محفل شب شعر- نقش عِلِی و تعیین کننده بازی کرد. علاوه بر این، در مفصل بندی وجودی و توسعه شورای جهانی پنجشیریان حضور و مشارکت پایه ای و موسسانه داشت. 

در کنار اموری که ذکر احسنش رفت، الحق والانصاف وی شاعری مجرب و توانا هم است. با این که از وی تاکنون اثری به زیور طبع آراسته نشده، اما کمیت سروده های او حجم قابل توجه ای را تشکیل می دهد. او در قالب های کلاسیک و جدید شعر سروده و می سراید. به بیان دیگر، سبک های مختلفی را در شعر تجربه کرده است. سرشت اشعار او نسبت وثیقی با ویژگی های چند وجهی و متعارض وجود آدمی دارد. یکی از این لایه ها، ماهیت اجتماعی شعر اوست. او از پایگاه فکری یک منتقد اجتماعی به سراغ نابسامانی های جامعه می‌رود و هنرمندانه آنهارا به تصویر می کشد. یک نمونه از اشعاری از این جنس و نیز ابیاتی در قالب سبک حماسی فردوسی که به مناسبت درگذشت پدر سال پار سروده است، در ذیل مشاهده می فرمایید. 

خلاصه، پازل شخصیت او واجد قطعات مختلف می باشد؛ هم نویسنده است و هم شاعر و هم دکلماتور و هم فعال سیاسی و مبارز ارزشی-هویتی. هسته کانونی و دال مرکزی فعالیت های اورا آزادی و عدالت تشکیل می دهد. این دو را بسیار دوست می دارد و برای تحقق آنها در جامعه سالها جد و جهد و مبارزه کرده است و از خویشتن خویش مایه گذاشته است. زیرا آنهارا قابل ترجمه و تأویل به فضیلت انسانی و روح آدمی و مولفه هستی شناسانه تمدن بشری می داند.

من در آواره ترین شهر خدا می جنگم

نگه ام آزادیست

سخن ات زشت ترین فلسفه ای این دنیاست 

نگه ات بغض و کدر

چهره ات شیطانی

و ذهنت تیرگی سیاهی شب 

تاتو بر فهم اندیشه ای من راه یابی

سده ها صبر کنیم 

آدمی صبر کند 

تا تو از خندق افکار پلیدت گذری 

آسمان دل ات تیره و تاریک جر است

هر زمانی که بفهمی کی منم؟

سخن ات زهر نداشت 

نگه ات ساده و بی شهوت بود

تو بدانی که منم 

من انسان، من زن، من آفریده ی دست خدا

من پاک ترین آیت سنگین خدا

که بهشت خوب اش

زیر قدم های من است 

تو مگر با چه اسلحه ی به جنگ خدا میایی؟ 

هر زمانی که دلت آبی و روشن گردید 

با تو در کافه ای شهر خواهم دید

لاله ی از گل سرخ

‌و غزل از مهر و عطوفت سفره پهن خواهم کرد 

تا ندانی که کیم؟

رهی بر کلبه ای عشق وجود نیست ترا 

با تو خواهم جنگید

باتو خواهم رزمید

ابیات حماسی

چنین بوده دست بد روزگار

پدر مرده ی را نباشد قرار

دریغا ندیدم تن خسته اش

سخن های نیکو و پیوسته اش

پدر بیتو دنیای من گور گشت

شیرینی آب جهان شور گشت

گهی از زمین نالم و همچنان

گهی از خداوند کون و مکان

چرا اینقدر خوار و کم بر شدم

پدر رفت و بی بال و بی پر شدم

نبودم کنار تو جان و جهان

عجب میکشم بیتو درد نهان

کجا رفته ی ای پدر تا کجا

که یکباره گشتی زمایان جدا 

ز آغوش مایان جدا خفته ی

ندانم چه گونه کجا خفته ی

نبودی تو اینقدر نا مهربان 

که تنها رها کردی ما جان جان 

سرت را نهادی به بالین خاک

زمین از سرافگندگی گشت ‌پاک

پدر غم گرفته سراپای ما

که غرق نهان هاست دریای ما

ز دست نوازشگرت گم شدم

چه بیگانه در بین مردم شدم

نبودی جهانم سیه روی گشت

همه مهربانان بد خوی گشت

چه گویم که از درد من کم شود

چه داروی بعد از تو مرهم شود

خدا حافظ ای روح ماه خدا

عزیز من و ما و از کبریا

خدایش بهشتش نثارش کند

به ما و شما یادگارش کند

ماه مارچ ۲۰۲۴ لندن