سیاسی

افغانیت و ضرورت اصلاح درونی

نوشته شده توسط admin در تاریخ 12 قوس 1404

اشتراک گذاری: فیسبوک | توییتر | واتس‌اپ | لینکدین
بازدیدها: 161

---

نویسنده: روح‌الیمین روحانی

در بحث‌های هویتی افغانستان، معمولاً انرژی قابل توجهی صرف منازعه بر سر واژه‌ها و نام‌گذاری‌ها می‌شود؛ جدل‌هایی که نه به گسترش فهم متقابل می‌انجامند و نه گره‌ای از بحران‌های دیرینه‌ی اجتماعی می‌گشایند. 

در میان این تنش‌ها، آن‌چه بیش از هر چیز نیازمند توجه جدی است، مسئولیت‌پذیری در برابر گذشته و اصلاح ساختارهای اجتماعی در درون جوامعی است که نقش محوری در شکل‌گیری قدرت سیاسی و روایت رسمی هویت در افغانستان داشته‌اند.

پشتون‌ها، به عنوان یکی از گروه‌های قومی کشور، در مرکز ثقل این بحث قرار می‌گیرند. 

اما مسئله نه تقصیر‌نامه‌نویسی است و نه اتهام‌زنی جمعی؛ مسئله ضرورت بازاندیشی درونی و مواجهه‌ی صریح با میراث تاریخی‌ای است که آثار آن همچنان بر ساختار قدرت، فرهنگ سیاسی و روابط میان‌قومی سایه افکنده است.

روایت (افغانیت) در تاریخ سیاسی افغانستان، در دوره‌های مختلف با خشونت، حذف، انحصار و اعمال زور همراه بوده است. 

این واقعیت را نمی‌توان با تکرار شعارهای وحدت، تأکید بر نام‌گذاری یا اصرار بر تعریف یکسان هویت برای همه‌ی مردم نادیده گرفت.

هر هویتی که بخواهد معتبر، انسانی و قابل احترام باشد، باید توانایی نقد خود را داشته باشد. 

بازنگری در گذشته، نه نشانه ضعف است و نه تهدید؛ بلکه مقدمه‌ای برای بازسازی سالم و پایدار هویت است.

بحث‌های لفظی درباره‌ی نام‌ها، سهم‌ها و ادعاهای تاریخی، در بهترین حالت بی‌ثمر و در بدترین حالت تشدیدکننده‌ی شکاف‌های اجتماعی‌اند. 

جامعه زمانی می‌تواند به بلوغ فرهنگی برسد که انرژی خود را صرف پرورش نسل‌هایی کند که:

به کرامت انسانی باور داشته باشند،

قانون‌پذیر و مسوولیت‌محور باشند،

تفاوت‌های قومی را تهدید تلقی نکنند،

و ارزش‌های مدنی را بر منافع قبیله‌ای ترجیح دهند.

این تحول از بیرون تحمیل نمی‌شود؛ تنها از درون یک جامعه می‌جوشد. 

از خانواده‌ها، مدارس، مساجد، محیط‌های تربیتی و شبکه‌های اجتماعی‌ای آغاز می‌شود که امروز نقش تعیین‌کننده در شکل‌دهی ذهنیت نسل جوان دارند.

تا زمانی که بخشی از جامعه در برابر نقد مقاومت کند، تاریخ همچنان خود را تکرار خواهد کرد. 

بازخوانی انتقادی نقش ساختارهای پشتون‌محور در خشونت‌های سیاسی، جنگ‌های داخلی و بحران‌های حکمرانی، نخستین گام برای خروج از این چرخه است.

پذیرش خطاهای گذشته باعث فروپاشی هویت نمی‌شود؛ بلکه آن را انسانی‌تر، منطقی‌تر و قابل اعتمادتر می‌سازد.

نسلی که امروز در روستاها و شهرها رشد می‌کند، آینده‌ی هویت پشتون و افغانستان را رقم خواهد زد. آموزش احترام، گفتگو، انسانیت، همکاری، رعایت قانون و پذیرش (دیگری) باید به محور تربیت اجتماعی تبدیل شود. 

بدون این تحول، هیچ پروژه‌ی سیاسی یا هویتی نمی‌تواند اعتبار پایدار پیدا کند.

اصرار بر این‌که دیگران باید چه نامی بر خود بگذارند، نه نشان اقتدار است و نه نمایانگر اعتمادبه‌نفس. برعکس، نشانه‌ی فرار از مسائل واقعی و ضروری‌تری است که در درون جامعه وجود دارد.

هویت زمانی احترام می‌آفریند که رفتار و عملکرد حاملان آن احترام‌برانگیز باشد.

آینده‌ی هویت پشتون در گرو تصحیح گذشته و ساختن امروز است. مسئولیت‌پذیری، بازنگری و اصلاح درونی نه تهدید، بلکه فرصتی تاریخی است؛ فرصتی برای شکستن چرخه‌ی خشونت، بنای یک فرهنگ سیاسی سازنده و تبدیل شدن به الگویی مدنی و مثبت در جامعه‌ی افغانستان.

هیچ هویتی با تحمیل، شعار و بحث‌های بی‌پایان به مشروعیت نمی‌رسد؛ مشروعیت از درون آغاز می‌شود، از اصلاح، از صداقت، و از شجاعت روبه‌رو شدن با واقعیت.